CIRCULAR FOAM: Europejski projekt badawczy zakończył się po czterech latach przełomowymi rezultatami

Sztywne pianki poliuretanowe należą do najważniejszych materiałów stosowanych w izolacji termicznej budynków oraz urządzeń gospodarstwa domowego, takich jak lodówki. Dotychczas, po zakończeniu okresu użytkowania, jedyną dostępną opcją było ich spalanie lub składowanie na wysypiskach, co skutkowało utratą cennych surowców i obciążeniem dla klimatu. To właśnie to wyzwanie podjęto w ramach europejskiego projektu badawczego „CIRCULAR FOAM – Systemic expansion of territorial CIRCULAR Ecosystems for end-of-life FOAM” (Systemowa ekspansja terytorialnych ekosystemów obiegu zamkniętego dla pianki wycofanej z eksploatacji).

W połowie września 2025 r. w Brukseli odbyła się konferencja podsumowująca projekt, podczas której przedstawiono jego wyniki i omówiono je z przedstawicielami świata polityki, nauki i przemysłu.

Projekt CIRCULAR FOAM był realizowany od października 2021 r. do września 2025 r., w ramach programu badań i innowacji Unii Europejskiej Horyzont 2020. Ponad dwudziestu partnerów z ośmiu krajów europejskich współpracowało nad rozwiązaniami w konsorcjum koordynowanym przez Covestro Deutschland AG. Zaangażowane były przedsiębiorstwa z branży chemicznej i gospodarki odpadami, uczelnie i instytuty badawcze, a także instytucje publiczne.

Partnerzy, wśród których był Park Naukowo-Technologiczny Euro-Centrum, analizowali, w jaki sposób można stworzyć systemowy model recyklingu sztywnych pianek poliuretanowych (PU). Rozważano kilka kluczowych kwestii: jak efektywnie odzyskiwać pianki z odpadów budowlanych i zużytych urządzeń, jakie technologie najlepiej nadają się do przetwarzania złożonych materiałów kompozytowych oraz w jaki sposób narzędzia cyfrowe mogą zapewniać przejrzystość przepływów materiałowych.

Zakres wyników projektu jest bardzo szeroki. Duży nacisk położono na rozwój nowych procesów recyklingu chemicznego. Dzięki zastosowaniu „inteligentnej pirolizy” udało się odzyskać kluczowe składniki, takie jak aminy, ze zużytych sztywnych pianek PU. Substancje te pomyślnie przetestowano pod kątem ponownego wykorzystania w lodówkach i zastosowano jako równoważną alternatywę dla surowców kopalnych. Tym samym wykazano, że zamknięty obieg tych materiałów jest technicznie możliwy.

Znaczący postęp osiągnięto również w obszarze cyfryzacji. Opracowano cyfrowe paszporty produktów jako narzędzie umożliwiające przekazywanie informacji o składzie materiałów w całym łańcuchu wartości, przy jednoczesnej ochronie poufnych danych przedsiębiorstw. Wstępne wdrożenia pokazały, jak konkretnie wspierają one zbiórkę, sortowanie i recykling.

Dodatkowo, w trzech regionach modelowych – Nadrenii Północnej-Westfalii, Śląsku i Amsterdamie – zintegrowano i połączono w sieć interesariuszy z sektora przemysłowego, naukowego i administracyjnego. Regiony te znajdują się na różnych etapach transformacji, co pozwoliło zidentyfikować zrównoważone ścieżki przejścia do gospodarki o obiegu zamkniętym oraz opracować strategie wystarczająco elastyczne i kompleksowe, by można je było przenieść do innych części Europy.

W projekcie CIRCULAR FOAM zastosowano podejście systemowe, analizując i optymalizując wszystkie etapy recyklingu sztywnych pianek PU – od odzyskiwania materiału ze zużytych lodówek i odpadów budowlanych, przez recykling chemiczny, aż po ponowne wykorzystanie surowców. Ogólną strukturę systemu zoptymalizowano, określając liczbę, lokalizację i skalę zakładów na poszczególnych etapach procesu, tak aby zminimalizować koszty.

Analizy cyklu życia wykazały, że opracowane podejścia mogą w perspektywie długoterminowej znacząco ograniczyć emisje CO₂ oraz przynieść wymierne oszczędności w zakresie kosztów utylizacji. Projekt CIRCULAR FOAM w imponujący sposób pokazuje, jak innowacje technologiczne, rozwiązania cyfrowe i współpraca regionalna mogą wspólnie umożliwić wdrożenie realnej gospodarki o obiegu zamkniętym w obszarze sztywnych pianek poliuretanowych.

Więcej informacji prezentujących działania i rezultaty projektu dostępne są na stronie: www.circular-foam.eu.

Partnerzy projektu

W celu opracowania innowacyjnych rozwiązań w zakresie obiegu zamkniętego sztywnych pianek poliuretanowych w ramach projektu CIRCULAR FOAM, współpracowały firmy Covestro Deutschland AG (Niemcy), PTS ALBA (Polska), BioBTX (Holandia), Circularise (Holandia), Electrolux Italia S.p.A. (Włochy), Interzero (Niemcy), IZNAB (Polska), Kingspan (Irlandia), REDWAVE (Austria), Sulzer (Szwajcaria) i Unilin Insulation (Belgia). Wiedzę naukową zapewniły renomowane uczelnie: ETH Zurich (Szwajcaria), Amsterdam University of Applied Sciences (Holandia), Ruhr University Bochum, RWTH Aachen University, TU Dortmund University, University of Groningen (Holandia) oraz Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu (Polska). Ponadto konsorcjum wzmocniły ważne instytuty badawcze i sieci, w tym Centrum Wiskunde & Informatica (Holandia), DECHEMA Society for Chemical Engineering and Biotechnology e.V. (Niemcy), Euro-Centrum Park Naukowo-Technologiczny (Polska), Instytut Fraunhofera ds. Przepływu Materiałów i Logistyki IML, Instytut Fraunhofera ds. Technologii Środowiskowych, Bezpieczeństwa i Energii UMSICHT (Niemcy), Centrum Badawcze Jülich (Niemcy), Metropole GZM (Polska) oraz Centrum Systemów Doradczych w Technologii, Dortmund ZEDO e.V. (Niemcy).

Projekt ten otrzymał dofinansowanie z programu badań i innowacji Unii Europejskiej „Horyzont 2020” na podstawie umowy o dotację nr 101036854.